સંગઠનની વિગતો કાર્યો અને ફરજો

સંગઠનની વિગતો કાર્યો અને ફરજો

૨.1 જાહેર તંત્ર ઉદ્દેશ/હેતુ

               ભારત લોકશાહી પઘ્ધતિથી ચાલતો દેશ છે. લોકશાહી પઘ્ધતિમાં રાજયના વહીવટમાં નાગરીક સર્વોપરી છે. દેશના નાગરીકો માટે વહીવટી માળખુ ધડી કાઢવામાં આવ્યુ હોય છે. નાગરીકો માટે કરવાની કામગીરી વહીવટી તંત્ર ધ્વારા સયમસર, તટસ્થ રીતે ન્યાયપુર્ણ થાય તે વહીવટી તંત્રની ફરજ છે.

              નાગરીકોના અધિકારો બાબતે નાગરીક સભાન બને અને પોતાના પ્રશ્નોની રજુઆત યોગ્ય રીતે કરી તે પ્રશ્નનો કાયદાકીય જોગવાઈઓ મુજબ સરળતાથી સમય મર્યાદામાં નિકાલ થાય છે કે કેમ ? અને જો નિકાલ ન થાય તો તેઓએ પોતાના પ્રશ્નોની રજુઆત કેવી રીતે ઉચ્ચ અધિકારીઓ સમક્ષ કરવી ? એટલી સમજણ આપવાનો હેતુ આ માહિતી મેળવવાનો અધિકાર અધિનીયમ-ર૦૦પ નો છે.

             પોલીસ વિભાગ સાથે કોઈપણ કામ માટે સંપર્કમાં આવતા પ્રજાજનો પોલીસ વિભાગ પાસે કેવી અને કઈ સેવાની અપેક્ષા રાખી શકે, કોના પાસેથી કેવી રીતે આ સેવા કેટલા સમયમાં મેળવી શકે, અને નિયત સમય મર્યાદામાં સંતોષકારક રીતે અપેક્ષિત સેવા ન મળે તો તેની જાણકારી આપવા માટે મદદનીશ માહિતી અધિકારીશ્રી, માહિતી અધિકારીશ્રી, એપેલેન્ટ અધિકારીશ્રીઓની નિમણુંક કરવામાં આવેલ છે. અને તેઓશ્રીને સ્ટેપ વાઇઝ રજુઆત કરવાનો માહિતી મેળવવાનો અધિકાર અધિનીયમ-ર૦૦પ માં નિર્દિષ્ટ છે.

            નાગરીકોના અધિકારો બંધારણમાં નિશ્ચિત કરવામાં આવ્યા છે. તેની સાથે સાથે નાગરીકોની શું ફરજો છે, અને આ ફરજોના અમલ કરનાર દરેક નાગરીક પોલીસ વિભાગ પાસેથી નૈતિક અધિકારની રૂએ સેવાઓ મેળવે અને પરસ્પર વિશ્વાસની ભાવના કેળવવામાં પણ આ માહિતી મેળવવાનો અધિકાર અધિનીયમ-ર૦૦પ મદદરુપ બનશે.

૨.૨ જાહેર તંત્રનુ મિશન/દુરંદેશીપણુ(વિઝન )

આમ જનતાની માલ મિલકતનુ રક્ષણ અને કાયદો વ્યવસ્થાની જાળવણી અને પારદર્શકતા.

પોલીસ વિભાગ તરફથી ઉપલબ્‍ધ સેવાઓની માહિતી

પોલીસ વિભાગમાં પોલીસ સ્ટેશન સતત ર૪ કલાક કાર્યરત રહે છે. એક પોલીસ સ્ટેશન ઓફીસર સતત ફરજ ઉપર હાજર હોય છે. અને તેમની પાસે કોઈપણ વ્યકિત ગમે ત્યારે ફરીયાદ નોંધાવી શકે છે.

ફરીયાદ ના બે પ્રકાર છે

(૧) કોગ્નીઝેબલ ફરીયાદ                 (ર) નોન કોગ્નીઝેબલ ફરીયાદ

કોગ્નીઝેબલ ફરીયાદ -

પોલીસ અધિકારના ગુન્હાને ""કોગ્નીઝેબલ ગુન્હો/ફરીયાદ કહે છે. જેમાં ગુન્હાના આરોપીઓ ને વગર વોરંટે પકડવા ની પોલીસ વિભાગને સત્તા છે.

પોલીસ સ્ટેશનમાં કોગ્નીઝેબલ ગુન્હો બનતા વહેલામાં વહેલી તકે ફરીયાદ નોંધાવવી જોઈએ કે જેથી આરોપીઓ દુર ભાગી શકે નહીં તથા પુરાવાનો નાશ થાય નહી. પોલીસ સ્ટેશનના ઈન્ચાર્જ અધિકારીશ્રી ને લેખીત કે મૌખીક રીતે આપી શકાય છે. મૌખીક ફરીયાદ એ જ વખતે લખીને ફરીયાદ કરનારને વાંચી સંભળાવી એમની સહી લેવામાં આવે છે. અને તેની નકલ ફરીયાદીને જે તે વખતે જ નિઃશુલ્ક આપવામાં આવે છે. અને જે ફરીયાદીએ તે જ સમયે મેળવી લેવી જોઈએ. આવી ફરીયાદ ટપાલ મારફતે પણ મોકલી શકાય છે.

પોલીસ સ્ટેશનમાં કોગ્નીઝેબલ ગુન્હાની ફરીયાદ પોલીસ સ્ટેશન ઓફીસરે લઈ ગુન્હો નોંધી તપાસની આગળની કાર્યવાહી તુરતજ શરુ કરવામાં આવે છે.

નોન કોગ્નીઝેબલ ફરીયાદ -

પોલીસ અધિકાર બહારના ગુન્હાને ""નોન કોગ્નીઝેબલ ગુન્હો /ફરીયાદ કહે છે. જેમાં પોલીસ વિભાગને આરોપીઓને કોર્ટના વોરંટ વગર પકડવાની સતા મળતી નથી.

પોલીસ સ્ટેશનમાં નોન કોગ્નીઝેબલ ગુન્હાની ફરીયાદ પણ પોલીસ સ્ટેશનમાં આપી શકાય છે. આવી ફરીયાદની નોંધ "નોન કોગ્નીઝેબલ રજીસ્ટર" માં કરવામાં આવે છે. પરંતુ તેમાં ગુન્હો નોંધવામાં આવતો નથી. આવી ફરીયાદોની તપાસ કોર્ટની પરવાનગી લીધા પછી કરી શકાય છે. અને જો આવા ગુન્હાની તપાસ કરાવવી હોય તો ફરીયાદી જાતે કોર્ટ મારફતે ફરીયાદ કરી દાદ મેળવી શકે છે.

1.        દરેક કોગ્નીઝેબલ ગુન્હાની તપાસની શરુઆત એફ.આઈ.આર. થી થાય છે. જે સી.આર.પી.સી. કલમ ૧પ૪ મુજબની હોય છે.

2.        પોલીસ અધિકારનો કોઈ ગુન્હો થયેલ હોય તો તે અંગેની ખબર પોલીસ સ્ટેશનના ઈન્ચાર્જ અધિકારીને જો  મૌખીક રીતે આપવામાં આવે તો પણ તે લખી શકાશે તેમજ પોતાની દેખરેખ નીચે લખાવી શકાશે. અને ખબર આપનારને વાંચી સંભળાવાશે. અને એવી દરેક લેખીત કે લખી લેવાયેલ ખબર આપનારને સહી કરવાની રહેશે.

3.        ફરીયાદ ખાસ કરીને ભોગ બનનાર અગર તો બનાવ બન્યો હોય ત્યારે હાજર હોય તે વ્યકિત અગર તો ભોગ બનનારના સબંધી અથવા મિત્ર કે જે આ બનાવ વિશે જાણતા હોય તે વ્યકિતએ ફરીયાદ કરવી જોઈએ.

4.        ધણા કિસ્સાઓમાં બીનવારસી લાશ મળે અને તેમાં ગુન્હાહીત મૃત્‍યુ હોય તેવા સંજોગોમાં અથવા બનાવ સ્થળે પોલીસ સિવાય બીજા કોઈ ફરીયાદી હાજર ન હોય એવા સંજોગોમાં પોલીસ ફરીયાદી બને છે.

5.        ફરીયાદ પોલીસ સ્ટેશનમાં પોલીસ સ્ટેશન ઓફીસરને અગર તો બનાવ સ્થળે હાજર પોલીસ સ્ટેશનના ઈન્ચાર્જ અધિકારીને સ્થળ પર પણ આપી શકાય છે.

ફરીયાદીએ ફરીયાદ આપતી વખતે ઘ્યાનમાં રાખવાની બાબતો -

• બનાવ બન્યા બાદ તુરંત જ નજીકના પોલીસ સ્ટેશને જઈ ફરીયાદ આપવી જોઈએ.
• જો ખબર હોય તો ફરીયાદમાં બનાવનું કારણ તથા હેતુ જણાવવો.
• બનાવ અંગે સત્ય હકિકત જ જણાવવી અને બનાવ વખતે હાજર રહેલ સાક્ષીઓના નામની જાણકારી હોય તો તે પણ જણાવવી.
• બનાવ વાળી જગ્યાએ પોલીસ આવે ત્યાંસુધી તે જગ્યા જે તે હાલતમાં જાળવી રાખવી. જેથી પુરાવાનો નાશ ન થાય.
• ફરીયાદ લખાઈ ગયા બાદ ફરીયાદ વાંચીને સહી કરવી. જો અભણ હોય તો ફરીયાદ અન્ય પાસે વંચાવીને સહી કરવી.
• ફરીયાદીની નકલ ફરીયાદીને ફરીયાદ દાખલ કરનાર અધિકારીએ વિના મુલ્યે આપવાની રહે છે.
• જો ફરીયાદીએ જાણી જોઈને દવેશ બુઘ્ધિથી, ખોટી ફરીયાદ લખાવેલનું જણાય તો ""બી"" ફાયનલની માંગણી કરવી.
• ફરીયાદીની વિરુઘ્ધમાં કોર્ટ રાહે પગલાં લેવાની પણ કાર્યવાહી પોલીસ વિભાગ તરફથી કરવામાં આવે છે.

તપાસ - કોગ્નીઝેબલ ગુન્હો નોંધાયા બાદ પોલીસ અધિકારી ધ્વારા તુરંત જ તપાસ શરુ કરવામાં આવે છે. જેમાં બનાવવાળી જગ્યાનું પંચનામુ તથા કેસને લગતા સાહેદોના નિવેદનો તેમજ અમુક કિસ્સઓમાં ફોરેન્સીક એક્ષ્પર્ટની મદદ મેળવી ફરીયાદ મુજબ પુરાવા એકત્રીત કરી જો આરોપી ગુન્હેગાર હોવાનું જણાઇ આવે તો કોર્ટમાં ચાર્જશીટ કરવામાં આવે છે. અને જો ફરીયાદની હકિકત પ્રમાણે પુરાવા ન મળી આવે કે આરોપી શોધી શકાય તેમ ન હોય અથવા તો ફરીયાદ ખોટી જણાય કે હકિકત દિવાની પ્રકારની જણાય તો તેવા સંજોગોમાં તપાસ કરનાર અધિકારી તરફથી સમરી માંગવામાં આવે છે.

"" વર્ગ "એ" સમરી ""

જો નજીકના ભવિષ્યમાં આરોપી ન મળી આવે તેવી શકયતા હોય ત્યારે તપાસ ચાલુ રાખવાની શરતે આ સમરી માંગવામાં આવે છે.

"" વર્ગ "બી" સમરી ""

જો ફરીયાદ ખોટી હોય ત્યારે આ સમરી માંગવામાં આવે છે.

"" વર્ગ "સી" સમરી ""

હકિકતની ભુલના કારણે ફરીયાદ થયેલ હોય કે તપાસના અંતે હકિકત દિવાની પ્રકારની જણાય ત્યારે આ સમરી માંગવામાં આવે છે.

"" વર્ગ "એન.સી." સમરી ""

તપાસના અંતે "નોન કોગ્નીઝેબલ" પ્રકારનો ગુન્હો બનેલ હોવાનું જણાય ત્યારે આ સમરી માંગવામાં આવે છે.

• ગુન્હો દાખલ થયા બાદ દિન ૧૪ સુધીમાં ગુન્હાની તપાસ પુર્ણ કરવાની હોય છે. પરંતુ કેટલાક ગુન્હાની તપાસ આ સમય-મર્યાદામાં પુર્ણ ન થાય ત્યારે ઉપરી અધિકારીશ્રીપાસેથીવધુ મુદત માંગીને તપાસ ચાલુ રાખવામાં આવેછે.
• સી.આર.પી.સી. કલમ ૧૭૩(૧)(બ) હેઠળ તપાસ પુર્ણ થયા બાદ ફરીયાદીને તપાસનું અંતિમ પરિણામ જણાવવામાં આવે છે.
• જો તપાસ કરનાર અધિકારનાં નિર્ણયથી ફરીયાદીને સંતોષ ન હોય તો પોલીસ અધિક્ષકશ્રી કે નાયબ પોલીસ અધિક્ષકશ્રી કે સબંધીત મેજીસ્ટ્રેટશ્રીને રજુઆત કરી શકે છે.
• તપાસ અર્થે ૧પ વર્ષથી ઓછી ઉમરના પુરુષ (બાળક) ને અગર કોઈપણ ઉમરની સ્ત્રીને તેના રહેવાના સ્થળે જ હાજર રહેવા અંગે તપાસ કરનાર અધિકારી તપાસ માટે ફરમાવી શકે છે.

ધરપકડ - પોલીસ બે રીતે ધરપકડ કરી શકે છે.

1.        વોરંટ વગર

2.        વોરંટથી.

• સી.આર.પી.સી. કલમ ૪૧(ર) હેઠળ પોલીસ વગર વોરંટે પકડવાનો અધિકાર ધરાવે છે.
• કોગ્નીઝેબલ ગુન્હામાં તેમજ સુલેહ ભંગ બદલ સી.આર.પી.સી. ની કલમ ૧પ૧ હેઠળ વગર વોરંટે ધરપકડ કરવાની સતા ધરાવે છે.
• કોઈપણ વ્યકિત માટે સબંધીત ના.કોર્ટે  ઈસ્યુ કરેલ ધરપકડ વોરંટના આધારે પણ પોલીસ વિભાગને ધરપકડના અધિકાર મળે છે. જેમાં જો જામીનપાત્ર વોરંટ હોયતો વોરંટની શરતે તે વ્યકિત જામીન ઉપર મુકત થવા અધિકૃત છે. અને જો બીન જામીનપાત્ર વોરંટ હેઠળ ધરપકડ કરેલી વ્યકિત હોય તો ઈસમને ર૪ કલાકની અંદર વોરંટ ઈસ્યુ કરનાર ના.કોર્ટ સમક્ષ રજુ કરવાનો રહે છે.
• વગર વોરંટે ધરપકડ કરવામાં આવેલા ગુન્હેગાર કે વ્યકિતને ર૪ કલાકમાં જે તે હકુમત ધરાવતી કોર્ટ સમક્ષ રજુ કરવાની હોય છે.
• જો ગુન્હો જામીન લાયક હોય તો તપાસ પુરી થયેથી પકડાયેલ આરોપીને યોગ્ય જામીન રજુ થયેથી જામીન ઉપર મુકત કરવાનો રહે છે.
• ગુન્હામાં ધરપકડ કરાયેલ વ્યકિતને ર૪ કલાક માં ના. કોર્ટ સમક્ષ રજુ કરવાનો હોય છે. જો તપાસ અર્થે આરોપીને ર૪ કલાક કરતા વધુ સમય માટે પોલીસ કસ્ટડીમાં રાખવાનો હોય તો કોર્ટની પરવાનગી લઈને પોલીસ કસ્ટડીમાં રાખી શકાય છે.
• ના. સુપ્રિમ કોર્ટે આપેલ સુચના પ્રમાણે કોઈપણ વ્યકિતની ધરપકડ થાય ત્યારે તેને શા માટે પકડવામાં આવેલ છે. તેની જાણ તેના સગાને કરવાની રહે છે. તેમજ અટક મેમો ઉપર પકડાયેલ વ્યકિતની સહી લેવાની હોય છે. પકડાયેલ વ્યકિતના સગા સબંધીને તાત્કાલીક ધરપકડ બાબતે જાણ કરવાની રહે છે. શહેરમાં દરરોજ પકડાયેલ બધી વ્યકિતોઓના નામ સીટી કંટ્રોલ રુમ તેમજ સ્ટેટ કંટ્રોલ રુમમાં ઉપલબ્ધ હોય છે. દર ૪૮ કલાકે રીમાન્ડ દરમ્યાન અટકાયતીની ફરજીયાત મેડીકલ તપાસણી તપાસ કરનારે કરાવવાની રહે છે. રીમાન્ડ દરમ્યાન મેજીસ્ટ્રેટશ્રીની પરવાનગી મેળવ્યા પછી જ અટકાયતીને હાથકડી અને રસ્સી લગાડી શકાય છે.

જડતી -

• સી.આર.પી.સી.ના પ્રકરણ ૭ માં જડતી અંગેની સત્તા આપવામાં આવેલ છે. જે જોગવાઈઓ કલમ ૯૩ થી ૧૦ર માં આપવામાં આવેલ છે. તે મુજબ વોરંટથી કે ઠરાવથી જડતી કરી શકાય છે.
• જયારે કોઈ મહિલા આરોપીની ધરપકડ કરવામાં આવી હોય ત્યારે તેણીની અંગ જડતી મહિલા પોલીસ દવારા જ કરાવવાની હોય છે. કોઈપણ મહિલા આરોપીને પોતાની અંગ જડતી મહિલા પોલીસ પાસે કરાવવાનો અધિકાર છે.

મુદામાલ કબજે લેવા અંગે -

• કેટલાક ગુન્હાઓમાં ગુન્હાવાળી જગ્યાએથી તેમજ મિલ્કત વિરુઘ્ધના ગુન્હાઓમાં ચોરીમાં ગયેલ મુદામાલ કબજે લેવાની પોલીસને કાયદાનુસાર સતા આપવામાં આવેલ છે. જે અંગે કબજે કરવામાં આવેલ મુદામાલની નોંધ મુદામાલ પાવતીમાં કરવાની હોય છે. અને મુદામાલ પાવતીની એક નકલ જેની પાસેથી કબજે લીધેલ મુદામાલ હોય, તેને તે પાવતી આપવાની હોય છે.
• પોલીસ સ્ટેશનમાં સંભવિત સુલેહ ભંગ તેમજ કોઈપણ બીજી અગત્યની બાબતમાં અરજી ગમે ત્યારે આપી શકાય છે. સામાન્ય રીતે દિવસ-૭ માં આ અરજીની તપાસ પુરી કરવામાં આવે છે. અરજીના નિકાલ માટે અરજદાર સવારે ૧૧-૦૦ થી ૧-૦૦ વાગ્યા સુધીમાં પોલીસ સ્ટેશનના ઈન્ચાર્જનો રૂબરૂ સંપર્ક સાધી શકે છે.
• કોઈપણ શંકાસ્પદ વ્યકિત અથવા વસ્તુ, ગન્હેગાર ટોળકી અથવા તો ગુન્હો કરવા કાવત્રુ ધડાતુ હોય અથવા તો કોઈપણ પ્રકારની ગેરકાયદેસરની ભુગર્ભમાં ચાલતી પ્રવૃત્તિ, અસામાજીક પ્રવૃત્તિ જેવી કે દારૂ, જુગાર વિગેરે અંગે ટેલીફોનથી અગર તો રૂબરૂમાં જઈ માહિતી આપી શકાય છે. આજ નાગરીક ઈચ્છે તો તેઓની ઓળખ ગુપ્ત રાખવામાં આવે છે.
• લાઈસન્સ વાળુ હથીયાર ધરાવનાર જયારે પણ લાંબા પ્રવાસે બહાર જતા હોય ત્યારે પોતાનું હથીયાર પોલીસ સ્ટેશનમાં જમા કરાવી શકે છે.
• પોલીસ સ્ટેશન વિસ્તારમાં પોલીસને બહારના અજાણ્યા માણસો મળી આવે ત્યારે તેઓના "બ" રોલ ભરી તેઓ જે પ્રદેશના તેમજ વિસ્તારના હોય તે પોલીસ સ્ટેશનમાં મોકલવામાં આવે છે. જેથી આવા અજાણ્યા માણસ અંગેની સાચી માહિતી મળે છે. જો આમ નાગરીકના ઘ્યાનમાં આવા વ્યકિતઓ આવે અગર તો તેઓના મકાનમાં કોઈ બહારના અજાણ્યા માણસો રહેતા હોય કે ગામમાં રહેતા હોય તો તે અંગેની જાણ તુર્તજ નજીકના પોલીસ મથકે કરવી જોઈએ.
• નામચીન ગુન્હેગારો તેમજ હિસ્ટ્રીશીટરો ઉપર પોલીસ વોચ રાખે છે. જો તે અંગેની કોઈપણ માહિતી નાગરીકોને હોય અથવા તો મળે કે તુર્તજ તેની જાણકારી નજીકના પોલીસ સ્ટેશનને આપવી જોઈએ.
• વર્ગ વિગ્રહ, આંદોલનો, દેશદ્રોહી પ્રવૃત્તિ કે આતંકવાદી પ્રવૃત્તિ અંગેની કોઈપણ માહિતી હોય અથવા તો મળે કે તુર્તજ તેની જાણકારી નજીકના પોલીસ સ્ટેશનને આપવી જોઈએ.
• લોકોના જાનમાલની સુરક્ષા તથા મહાનુભાવોની સુરક્ષા બાબતે કોઈપણ માહિતી તુર્તજ નજીકના પોલીસ સ્ટેશનને અથવા તો ઉપરી અધિકારીશ્રીઓને નાગરીકો આપી શકે છે.
• કુદરતી આફત કે હોનારત જેમ કે આગ લાગવી, પુર આવવું કે મકાન પડી જવું વિગેરે બાબતોની જાણ નાગરીક દવારા તુર્તજ નજીકના પોલીસ સ્ટેશનને કરવાથી પોલીસ વિભાગની મદદ મળી શકે છે.
• ધણી વખત ફરીયાદીને કયા પોલીસ સ્ટેશનની હદમાં ગુન્હો બન્યો તેની જાણ હોતી નથી. અથવા તો બીજા કોઈ સંજોગોને કારણે નજીકના પોલીસ સ્ટેશને જઈ તે વિસ્તારના પોલીસ સ્ટેશન સિવાય બીજા પોલીસ સ્ટેશન વિસ્તારની ફરીયાદ આપે તો પણ પોલીસ સ્ટેશન ઓફીસરે ""૦"" (ઝીરો) નંબરથી ફરીયાદ દાખલ કરીને જે તે પોલીસ સ્ટેશનને ફરીયાદ તપાસ માટે મોકલી આપે છે. જેથી કરીને ફરીયાદીને પોલીસ સ્ટેશનની હદ માટે ખોટી રીતે હેરાન થવું પડે નહીં.
• પોલીસ સ્ટેશનમાં ગુમ થયેલ વ્યકિત કે વસ્તુ બાબતે જાણ કરી શકાય છે. બીન વારસી મળી આવેલી લાશ બાબતે તેમજ આકસ્મીક મૃત્‍યુના બનાવ બાબતે જાણ કરવાની ફરજ આમ નાગરીકની રહે છે.
• મારામારી કે અકસ્માતના બનાવોમાં ઈજા પામેલ વ્યકિતને તુર્તજ રીપોર્ટ સાથે નજીકના પોલીસ સ્ટેશન ઓફીસર સરકારી દવાખાને મોકલી આપે છે. જે સારવારનું સર્ટીફીકેટ ગુન્હાના કામે પુરાવા તરીકે ઉપયોગી રહે છે.
• કોઈપણ જાતના અકસ્માતના કે મોટર વાહન અકસ્માતના ખબર આપવાની દરેક નાગરીકોની ફરજ છે. બનાવની માહિતી અંગે પોલીસ સ્ટેશને જાણ કરવા જશો તો પોલીસ હેરાન કરશે તેવો ડર મનમાંથી કાઢી નાખી પોલીસ પ્રજાનો મિત્ર છે. તેવો વ્યવહાર સંપાદીત કરવો જોઈએ.

પોલીસ કંટ્રોલ રુમની ફરજો

જીલ્લાનો પોલીસ કંટ્રોલ રુમ જીલ્લા પોલીસ અધિક્ષકની કચેરીમાં કાર્યરત છે. આ કંટ્રોલ રુમ સતત ર૪ કલાક કાર્યરત રહે છે. જેમાં ઈન્ચાર્જ તરીકે આસી. સબ ઈન્સપેકટર દરજજાના પોલીસ અમલદાર સતત હાજર રહે છે. કંટ્રોલ રુમમાં ટેલીફોન, વાયરલેસ, ટેલીપ્રિન્ટર, તેમજ ફેકસની સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ છે. જીલ્લામાં બનતા કોઈપણ ગુન્હા બાબતે, અસામાજીક પ્રવૃત્તિ બાબતે, ટ્રાફીક અકસ્માત, ટ્રાફીક જામ બાબતે,

·             કુદરતી આફત બાબતે અથવા કોઈપણ અગત્યની માહિતી માટે નાગરીક દવારા કોઈપણ સમયે પોલીસ કંટ્રોલ રુમને જાણ કરી શકાય છે. જેથી પોલીસ કંટ્રોલ રુમ દવારા સબંધીત પોલીસ અધિકારીશ્રીઓને ત્વરીત જાણ કરી તાત્કાલીક યોગ્ય કાર્યવાહી હાથ ધરાવી શકાય છે.

·             પોલીસ કંટ્રોલ રુમમાં ફરીયાદી પોતાની અરજી પણ આપી શકે છે.

·             કંટ્રોલ રુમથી પોલીસ વિભાગના અધિકારીઓના તથા કચેરીઓના ટેલીફોન નંબર તથા સરનામાં પણ મેળવી શકાય છે.

·             પોલીસ કન્‍ટ્રોલરૂમ ટેલિફોન નંબર - ૧૦૦, ૦૨૭૪૨ - ૨૫૨૬૦૦ , ૨૬૬૩૩૯

·             પોલીસ કન્‍ટ્રોલરૂમ ફેકસ નંબર - ૦૨૭૪૨ - ૨૫૨૧૯૦

નાયબ પોલીસ અધિકારીશ્રી (મુખ્ય મથક)ની ફરજો

જીલ્લા પોલીસ અધિક્ષકની અનઉપસ્થિતીમાં તેઓને કોઈપણ ફરીયાદ કે રજુઆત કે માહિતી આપી શકાય છે. ઉપરાંત જીલ્લાના કોઈપણ પોલીસ સ્ટેશનમાં કોઈ અરજી, રજુઆત, ફરીયાદ કરી હોય તો તે અંગેનો રીપોર્ટ કચેરી સમય દરમ્યાન તેઓ પાસેથી મેળવી શકાય છે. જીલ્લા પોલીસ અધિકારીની કચેરીમાંથી કોઈ પેન્ડીંગ બીલ કે બીજા પ્રકરણો જેવા કે એન.ઓ.સી., મનોરંજન લાયસન્સ વિગેરે બાબતો અંગે કે પોલીસ ખાતા અંગેની કોઈ વહીવટી બાબતો અંગે તેઓ પાસેથી માહિતી મેળવી શકાય છે. નાયબ પોલીસ અધિકારી, કચેરી સમય દરમ્યાન જીલ્લા પોલીસ અધિક્ષકની કચેરીમાંજ ફરજ બજાવે છે. જયારે પણ જરુરત હોય તો કચેરી સમય દરમ્યાન તેઓનો સંપર્ક સાધી શકાય છે. અને તેઓની આ માહિતી મેળવવાનો અધિકાર અધિનીયમ-ર૦૦પ ની કલમ પ(૧) હેઠળ પબ્લીક માહિતી અધિકારી તરીકે તેઓની નિમણુંક કરવામાં આવેલ છે. કલમ પ(ર) હેઠળ મદદનીશ પબ્લીક માહિતી અધિકારી તરીકે જીલ્લામાં સમાવિષ્ટ તમામ થાણાના પોલીસ ઈન્સપેકટર તથા પોલીસ સબ ઈન્સપેકટરોની નિમણુંક કરવામાં આવેલ છે.

ટ્રાફીક શાખાની ફરજો

આધુનીક જમાનામાં વિકાસની સાથે સાથે જુદાજુદા પ્રકારના મોટર વાહનોની સંખ્યામાં અતિ તિવ્ર વતીએ વધારો થઈ રહયો છે. શહેરોમાં રસ્તા પહેલા હતા તે જ છે. અને વાહનોના વધારા સાથે રસ્તાઓ સાંકડા થતા જાય છે. જેને લીધે દરરોજ ટ્રાફીકનો પ્રશ્ન અતિ ગંભીર બનતો જાય છે. આ ટ્રાફીકના નિયમન માટે શહેરમાં ટ્રાફીક પોલીસની અલગ વ્યવસ્થા ઉભી કરવામાં આવેલ છે. અને સાથે સાથે પોલીસ પણ ટ્રાફીક નિયમનનું કાર્ય કરતી જ હોય છે. ટ્રાફીક શાખામાં એક પોલીસ ઈન્સપેકટર તથા બે પોલીસ સબ ઈન્સપેકટર તેમજ એએસઆઈ/હેડ કોન્સ/પોલીસ કોન્સ સંવર્ગના કર્મચારીઓ ફરજ ઉપર કાર્યરત છે. દિન-પ્રતિ-દિન વધતા જતા ટ્રાફીકના પંશ્નોનું નિરાકરણ માટે પોલીસ, માર્ગ અને મકાન વિભાગ તેમજ મ્યુનીસીપાલીટી અને સાથોસાથ પ્રજાના સહયોગ અને સંયુકત પ્રયાસો પણ જરુરી બને છે.

• ટ્રાફીકના નિયમન માટે શહેરમાં અગત્યના સ્થળો ઉપર ઉભા રહી ટ્રાફીક પોલીસ ટ્રાફીકનું નિયમન કરે છે.
• ટ્રાફીક નિયમનનો ભંગ કરનાર વાહન ચાલક પાસે જરુરી માહિતી માંગી તેના વિરુઘ્ધ જે નિયમનો ભંગ કર્યો હોય તે મુજબ એન.સી. ગુન્હો નોંધી તેને યોગ્ય દંડ કરવા માટે ના.કોર્ટમાં આપેલ તારીખે હાજર રહેવા જણાવે છે.
• જીલ્લામાં હેડ કોન્સ.અને તેનાથી ઉપરના દરજજાના અધિકારીઓને સરકારશ્રી તરફથી મોટર વ્હીકલ એકટના અમુક ગુન્હાઓની સ્થળ ઉપરજ માંડવાળ કરવાની સતા મળેલ છે. જે અનુસાર આવા પોલીસ અધિકારીઓ સ્થળ ઉપર દંડ વસુલી ગુન્હાઓની માંડવાળ કરે છે.
• પોલીસ વિભાગની ટ્રાફીક શાખા દવારા ટ્રાફીક નિયમનની સાથો સાથ નીચે મુજબની ટ્રાફીક એજયુકેશન સબંધી ફરજ પણ બજાવે છે. ટ્રાફીક સમસ્યાનો ઉકેલ લાવવા માટે ટ્રાફીક અંગેની સમજ તેમજ ટ્રાફીકના નિયમો અને કાયદાઓ બાબતે જાણકારી આપવાની ખાસ જરુર રહે છે. આ દિશામાં પોલીસ ખાતા તરફથી વિવિધ પ્રકારના પ્રયોગો કરવામાં આવે છે.
• પોલીસ ખાતા દવારા અવાર-નવાર ટ્રાફીક સપ્તાહ ઉજવી પ્રજામાં ટ્રાફીક અંગેના જ્ઞાન માટે તથા ટ્રાફીક નિયમો તેમજ નિયમનના પાલન માટે કાર્યવાહી કરવામાં આવે છે.
• સ્કુલોમા ટ્રાફીક પોલીસ મોકલી રોડ સેફટી પેટ્રોલના નેજા હેઠળ બાળકોને તૈયાર કરી જ્ઞાન આપવામાં આવે છે. અને તેઓ દવારા જ ટ્રાફીકના નિયમોનળું પાલન કરાવવાનું શિખવવામાં આવે છે.
• બનાસકાંઠા ટ્રાફીક પોલીસ દવારા પાલનપુરની ટ્રાફીક સમસ્યા ઉપર ફીલ્મ તૈયાર કરાવી કેબલ ઉપર પ્રસારીત કરવાની કામગીરી હાથ ધરવામાં આવે છે. જેમાં પ્રજાને ટ્રાફીક નિયમનના પાલન કરવા માટેની સમજ આપતી વિગ તોનો સમાવેશ કરવામાં આવેલ છે.

ટ્રાફીક અંગે પ્રજાએ રાખવાની જરુરી તકેદારી

• વાહન ચાલકે ડ્રાયવીંગ લાયસન્સ અવશ્ય સાથે રાખવું જોઈએ.
• પુર ઝડપે અને બેદરકારી પુર્વક વાહન ચલાવવું જોઈએ નહીં
• પર્યાવરણને નુકશાન કરે તેવા, પ્રદુષણ પેદા કરે તેવા વાહનો ચલાવવા જોઈએ નહીં.
• વાહનમા જે ફયુઅલ ઉપયોગમાં આવતુ હોય તેજ ફયુઅલ વાપરવું જોઈએ પેટ્રોલની જગ્યાએ અન્ય ઈંધણ કે કેરોસીનનું મીશ્રણ વાપરવું જોઈએ નહીં.
• વાહનના કાચ ઉપર ડાર્ક ફીલ્મ લગાવવી જોઈએ નહીં.
• વાહનમાં પાછળના ભાગે રેડીયમ પટ્ટી, રીફલેકટર્સ તેમજ બ્લીંકર્સ હોવા જોઈએ. ઉપરાંત બ્રેક લાઈટસ અને ટેઈલ લાઈટસ અવશ્ય હોવી જોઈએ.
• જમણી બાજુની લાઈટના કાચ ઉપર પીળો પટો અવશ્ય લગાડવો જોઈએ.
• અલગ અલગ પ્રકારના મ્યુઝીકલ હોર્નનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ નહીં.
• વાહનનું પાર્કિંગ તેની નીયત કરેલી જગ્યાએજ કરવું જોઈએ. અડચણ કરે તેમ  વાહન ઉભુ રાખવું. જોઈએ નહીં.
• ટ્રાફીક સિગ્નલનો ભંગ ન કરવો.
• માદક પીણા કે નશીલી વસ્તુ નું સેવન કરી વાહન ચલાવવું જોઈએ નહીં.
• ભયનજક રીતે ઓવર ટેકીંગ કરવુ નહીં.
• રાત્રીના સમયે અવશ્ય ડીપરલાઈટનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
• માલવાહક વાહનોમાં ગેરકાયદેસરરીતે પેસેન્જરોની હેરાફેરી કરવી નહીં.
• અકસ્માત થાય ત્યારે ધાયલ વ્યકિતઓને તાત્કાલીક નજીકની હોસ્પીટલમાં સારવાર માટે લઈ જવી જોઈએ. તેમજ નજીકના પોલીસ સ્ટેશને આ અંગે ખબર આપવી જોઈએ.
• ડ્રાઈવીંગ લાયસન્સ ન ધરાવતા વ્યકિતને વાહન ચલાવવા આપવું જોઈએ નહીં.
• રાત્રીના સમયે વાહન રોડ ઉપર ખરાબ થાય તો વાહનને તુરંતજ રોડની ઉપરથી હટાવી શકય તેટલું સાઈડમાં લઈ જવું જોઈએ. તેમજ પાર્કિંગ સીગ્નલ ચાલુ રાખવા જોઈએ.
• લાંબા પ્રવાસમાં વાહન ડ્રાયવરે દર બે કલાકે વાહન થોભાવી ઠંડા પાથીથી આંખો ધોઈ લેવી જોઈએ અને હાથ પગ ધોવા જોઈએ. જેથી સુસ્તી ઉડી જાય અને તાજગી અનુભવાય.
• બે વ્હીલવાળા વાહનોના ચાલકે તથા પાછળ બેસનારે હેલ્મેટનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
• હાઈવે રોડ ઉપરવચ્ચેના ભાગે જયાં સળંગ લાંબો સફેદ પટો હોય ત્યાં ઓવર ટેઈક કરવું જોઈએ નહીં. કારણ કે ત્યાં ગોલાઈ અથવા સાંકડો રસ્તો કે પુલ હોય છે.
• રાત્રીના સમયે આંખની તકલીફ વાળા વાહન ચાલકોએ વાહન ચલાવવું જોઈએ નહીં.
• રાત્રીના સમયે ઉજાગરાઓ પછી વાહન ચાલકોએ વાહન ચલાવવું જોઈએ નહીં.
• ખામી વાળુ વાહન ચલાવવું જોઈએ નહીં.
• રોડ ઉપર વાહન ચલાવવા માટે પરમીશન વગર હરીફાઈ કે હોડમાં ઉતરવું નહીં.
• રોડ ઉપર મુકવામાં આવતા અલગ અલગ પ્રકારના સાઈન બોર્ડનીસુચનાઓનો અમલ કરવો જોઈએ.
• પ્રજાએ ટ્રાફીકના નિયમનમાં સંપુર્ણ સહકાર આપવો જોઈએ.
• સામેથી વાહન આવતુ હોય ત્યારે ઓવર ટેઈક કરવો જોઈએ નહીં.

લોકલ ક્રાઈમ શાખા (એલ.સી.બી.) શાખાની ફરજો

આ લોકલ ક્રાઈમ શાખા (એલ.સી.બી) જીલ્લામાં પોલીસ અધિક્ષકશ્રીના વડપણ હેઠળ કાર્યરત છે.જેમાં એક પોલીસ ઈન્સપેકટર, એક પોલીસ સબ ઈન્સપેકટર તેમજ એએસઆઈ/હેડ કોન્સ/પોલીસ કોન્સ સંવર્ગના કર્મચારીઓ ફરજ ઉપર કાર્યરત છેઆ શાખાની મુખ્ય કામગીરી જીલ્લામાં બનતા વણશોધાયેલ ગુન્હાઓ જેવા કે ધાડ, લુંટ, ધરફોડ ચોરીઓ તેમજ વણશોધાયેલ ખુનના ગુન્હાઓ શોધવાની છે. આ ઉપરાંત અસામાજીક તત્વો જેવા કે માથાભારે અને ગુંડા તત્વોને અંકુશમાં લેવા માટેના સખ્ત અટકાયતી પગલાઓ લેવાની કામગીરી કરે છે. તેમજ નાસતા ફરતા આરોપીઓ તેમજ ગેંગો શોધવી તેમજ નારકોટીકસ, જુગાર તથા દારુ ગાળનારા, વહેંચનારાગુન્હેગારો તેમજ વેશ્યાવૃત્તિ પકડવાની કામગીરી કરે છે. કોઈપણ નાગરીક રૂબરૂમાં આવી અગર તો ટેલીફોનથી ગેરકાયદેસરની પ્રવૃત્તિ કરનાર ગુન્હેગારો કે તેઓની ગેરકાયદેસરની પ્રવૃત્તિ અંગે ગુપ્ત માહિતી આપી શકે છે. અને આવી માહિતી આપનાર વ્યકિતનું નામ-ઠામ અતિ ગુપ્ત રાખવામાં આવે છે.

મહિલાઓ માટે કાયદાની વિશિષ્ટ જોગવાઈઓ

સરકારશ્રી તરફથી મહિલાઓ ઉપર થતા અત્યાચારો, અપમૃત્‍યુના બનાવો, દહેજ પ્રથા અટકાવવા, બાળ લગ્નો, વેશ્યાવૃત્તિ રોકવા માટે અલગ-અલગ કાયદાઓની જોગવાઈઓ કરવામાં આવેલ છે. પોલીસમાં આ બાબતે ફરીયાદ કરી શકાય છે. મહિલાઓ વિરુઘ્ધ બનતા બનાવો અટકાવવા માટે ભારતીય ફોજદારી ધારામાં પાછળથી નવી કલમો ઉમેરવામાં આવેલ છે. જેમાં સજાની આકરી જોગવાઈઓ કરવામાં આવેલ છે. સાસરીયા પક્ષ અને પતિ દવારા ત્રાસ તેમજ દહેજની માંગણીના લીધે આપધાતના બનાવો માટે ખાસ જોગવાઈ કરેલ છે. આ કિસ્સાઓમાં ભારતીય પુરાવાના કાયદામાં પણ નવી કલમ ઉમેરી ના સાબીતીનો બોજ આરોપીના શીરે નાંખવામાં આવેલ છે. તેવીજ રીતે બળાત્કારના ગુન્હામાં પણ નાસાબીતીનો બોજ આરોપી ઉપર મુકેલ છે. કબજેદાર દવારા કરેલ બળાત્કારમાં પણ વધુ કડક શિક્ષાની જોગવાઈ છે.